Կտեսնենք արդյոք ...

Յուրաքանչյուր հայրենասեր հայ իր հոգում հույս է փայփայում տեսնել Արևմտյան Հայաստանը , բայց ոչ որպես հյուր , այլ որպես այդ տարածքի լիիրավ տեր : Ես նույնպես բացառություն չեմ կազմում , և ինձ շրջապատող մադիկ գիտեն , որ դա պարզապես իմ երազանքն է լինել իմ հարազատ երկրում , որտեղ իմ նախահայրերն են ապրել , որտեղ իմ նախնիների սուրբ արյունն է թափվել , երազում եմ , որ վերջապես մաքրվեն Աստվածաշնորհ հողերը  այդ մոլեկան , պիղծ ազգի ճիրաններից ... Ես լավատեսորեն եմ նայում դեպի ապագան և հույս եմ տածում , որ կկատարվի մեր` հայերիս վաղեմի երազանքը ...

Մշակույթագողերը ...

Այսօր շատ պատահական հանդիպեցի << Զարթիր Լաո >> երգի թուրքերեն տարբերակը ... Այս բացահայտումը ինձ զայրացրեց , պարզվում է  հայկական այս երգը հանդիսանում թ թուրքական ֆուտբոլային ակումբի հիմնը .... Որքան ծիծաղելի է  գողանալ մի երգ , որում հենց խոսվում է թուրքերի նկատմամբ հայերի ատելության մասին ...

Սուրճի նախապատմությունը ...

Գրեթե անհնար է պատկերացնել հայ տիկնանց կյանքը առանց մեկ գավաթ սուրճի ... Ոհ , ինչպիսի հաճույք է պարգևում այս ըմպելիքը մեզ , սակայն ոչ բոլորն են ծանոթ սուրճի նախապատմությանը ...
  Հայտնաբերումը.
Դեռևս անհիշելի ժամանակներից Արաբական թերակղզում սուրճն օգտագործվում էր որպես ըմպելիք, որն արաբներն, իբրև սովորույթ, փոխառել էին եթովպացիներից։ Բայց ժամանակի ընթացքում սրճենին մոռացության է
մատնվել՝ «փառահեղ վերածննդի» հեռանկարով: Եվ մինչ 12-րդ դարում Եվրոպան վայելում էր Ռենեսանսի բարիքները, Արաբիայում «հարություն առավ» սուրճը: Ըստ ավանդության, մի ճգնավոր դերվիշ օրերից մի օր որոշեց սուրճը մտցնել իր համեստ մենյուի մեջ՝ բառի բուն իմաստով. նա սկսեց այն օգտագործել իբրև սնունդ, և եթե չհայտնագործեց այն, ապա հաստատ նպաստեց ըմպելիքի վարկանիշի աճին, որը մինչև 16-րդ դար բարձր էր պահվում միայն մասնավոր տներում։ 16-րդ դարի կեսին Շեմզա անունով հալեպցի մի արաբ՝ դարչնագույն հատիկներով բեռնված նավով անցավ Միջերկրականը և առաջին սրճարանը հիմնեց Բոսֆորի ափին։ Արաբներից հետո սուրճի մեծ գնահատողներ դարձան օսմանները, բայց մինչ նրանց մի մասը վայելում էր սուրճի բոլոր առավելությունները, մյուս մասը հասցրեց հորջորջել այն իբրև «մեղսալի նորամուծություն»: Եվ եթե գրողների մի մասը ջանք չէր խնայում՝ փառաբանելու «քահուան» (սա է սուրճի արաբերեն անվանումը), մյուս մասը ոչ պակաս ջանասիրաբար փնովում էր «քնի և սիրո թշնամուն», «սատանայի ընծային»: Չնայած այն հանգամանքին, որ Մարադ 4-րդի օրոք սուրճի նկատմամբ սերը կարող էր հասցնել մինչև կախաղան, Մուհամմեդ 4-րդի օրոք սուրճն՝ ի թիվս այլ ընծաների, նվիրաբերվեց Ֆրանսիայի թագավոր Լուի 14-րդին։ Իսկ այն բանից հետո, երբ եվրոպացի ազնվական կոկետուհիները հավանություն տվեցին թանձր սև ըմպելիքին, կտրուկ ավելացավ Վենետիկի, Մարսելի և Փարիզի սրճարանների այցելուների թիվը։ 1860թ. Պալերմոյիազնվականներից մեկը՝ Պրոկոպիո Կուլտելլին, որոշեց հատուկ սրճարան բացել միայն ազնվականների և արվեստագետների համար։ Դա անելու համար լավագույն տեղ դարձավ Ֆրանսիական Կոմեդիի շենքի դիմացի փողոցը։ Այսօր արդեն սուրճի բիզնեսը համարվում է երկրորդն իր շրջանառությամբ՝ բենզինի բիզնեսից հետո։
 Հետաքրքիր տեղեկություն . 
1777թ–ին Պրուսիայի թագավոր Ֆրիդրիխ Մեծը հրովարտակ արձակեց, որով արգելում էր հասարակ մարդկանց սուրճ ըմպել։ Այս հրամանի անսխալ կատարումը վերահսկելու համար կային նույնիսկ հատուկ պաշտոնյաներ՝ kaffee schnuflers՝ սուրճի լրտեսներ։ Իսկ Տալլինում մինչ օրս կանգուն է մի հինավուրց աշտարակ, որի անունը՝ Կիկին-դե-Կեկ թարգմանվում է որպես «նայիր խոհանոցին»: Այն մոտ 500 տարեկան է. հնում այդտեղից հաճախ հայտնաբերում էին այն տները, որտեղ սուրճ էր պատրաստվում և պատրաստողներին ենթարկում էին տուգանքի։ Մեր օրերում սրճային բարքերը լրիվ ազատ են ճնշումներից և առավել հետաքրքիր, օրինակ ճապոնիայում սուրճը ոչ միայն խմում են, այլև լողանում դրանով, ավելի կոնկրետ՝ սովորույթ կա լոգանք ընդունել սուրճի հատիկներով և չորացրած անանասի կտորներով լեցուն վաննաներում։ ճապոնացիները հավատացնում են, որ դա իսկական փրկություն է հատկապես հոգնած մարդու համար։ Իսկ Գերմանիայում երկրի գիտնականները հանդես են եկել հայտարարությամբ այն մասին, որ սուրճը կարող է փրկել մարդկանց ճաղատացումից, խոսքը, սակայն, մեծ քանակությամբ սուրճ խմելու մասին չէ, քանի որ ճաղատացումից, ըստ նրանց, ապահովագրվել կարելի է միայն մազերը սուրճով լվանալու դեպքում։
Անվանումը.
Այս ըմպելիքի համար ողջ աշխարհում օգտագործվող сoffee անվանումը կապվում է Եթովպիայի Քաֆֆա ծայրամասի հետ, որտեղ ըստ ավանդության ոմն հովիվ, ապա և տեղի մենաստանի վանահայրն առաջին անգամ գնահատեցին սուրճի որակները։ Ինչ վերաբերում է հայերիս, ապա մենք աշխարհում, թերևս միակն ենք, որ այն անվանում ենք ոչ թե сoffee–ի որևէ հնչյունափոխված տարբերակով, այլ դրա համար օգտագործում ենք «սուրճ» ձևը։ Ասում են՝ այս բառն իտալական փոխառություն է մեր լեզվում, չնայած կան նաև պնդումներ՝ իբրև ըմպելիքի անվանման հայկական տարբերակը սերտորեն կապված է այն բանի հետ, թե ինչպես էին հայերը ըմպում այն. սուրճը շուրթերով կլանելիս այսօր էլ կարելի է լսել «ս»–անման հնչյուն, որը հետո փոխակերպվում է «չ»–անման ճպոցի։ Այստեղից էլ «սուրճ» անվանումը, համենայն դեպս՝ տրամաբանական է։ Աակայն, պետք է ասել, որ սուրճի նկատմամբ մեր անսահման սերը և ուրույն վերաբերմունքը նաև այլ դրսևորումներ է ունեցել, մասնավորապես, ֆրանսիական աղբյուրներից պարզվում է, որ Մարսելում առաջին բացօթյա սրճարանը հիմնվել է հայերի կողմից: Դա վերագրվում է սրճարանային բանվոր իզմիրցի Սերովբեին, որը նախ բացօթյա սրճարան ստեղծելու իր առաջարկը ներկայացրեց տիրոջը, ապա՝ 1684թ–ին, գաղափարն իրականություն դարձրեց նաև Փարիզում: Իսկ ընդհանրապես բավական մեծ է հայերի դերը Եվրոպայում սուրճի տարածման գործում, կան փաստեր, ըստ որոնց Վիենայի թուրքական պաշարման ժամանակ սուրճի առաջին հատիկները քաղաք են բերել հենց ավստրիաբնակ հայերը:

Ամենագեղեցիկ տոնը ...

Մարտի 8-ը ողջ աշխարհում նշվում է որպես Կանանց միջազգային օր:Ամենաառաջին պատմական իրադարձությունը այս օրվա հետ կապված՝ 1857 թվականի մարտի 8-ն էր, երբ Նյու Յորքի տեքստիլ գործարանների կին աշխատողներն իրենց իրավունքների պաշտպանության համար քայլերթով անցան քաղաքի փողոցներով: Պատճառը ցածր աշխատավարձն ու աշխատանքի վատ պայմաններն էին:Տոնի պատմությունը ավանդաբար կապվում է Կլարա Ցետկինի անվան հետ, որը ստեղծել էր կանանցից կազմած հեղափոխական ջոկատ: Որոշվում է ընտրել մի օր, որը կհամարվեր կանանց պրոլետարիատի ծննդյան օրը:Վարկածներ կան նաև, որ մարտի 8-ի պատմությունը կապվում է գարնան սկզբին նշվող հրեական Պուրիմ տոնի հետ: Ասում են, որ Կլարա Ցետկինն առաջարկում է այս տոնը նշել ի հակադրումն Պուրիմին՝ հրեա կանանց կրոնական սովորույթներից հետ պահելու համար: Այլ վարկածի համաձայն՝ այն շղարշ է՝ հրեական տոնն ամբողջ աշխարհում նշելու համար:Կես դար անց նյույորքյան սոցիալ-դեմոկրատական կազմակերպության ակտիվիստները հիշեցին 1857-ի տեքստիլագործների բողոքի երթը և 1908-ի մարտի 8-ին կանանց իրավունքների պաշտպանության համար ցույց կազմակերպեցին: 1909-ին Ամերիկայի սոցիալիստական կուսակցությունը փետրվարի վերջին կիրակին հռչակեց Կանանց ազգային օր: 1910-ին Կոպենհագենում կին սոցիալիստների միջազգային երկրորդ խորհրդաժողովում Կլարա Ցետկինն առաջարկում է կանանց տոնը դարձնել ամենամյա, սակայն հստակ օր չի մատնանշում:Կանանց միջազգային օրը առաջինը նշվեց 1911 թվականի մարտի 19-ին չորս երկրում ՝Ավստրիա, Գերմանիա, Դանիա, Շվեյցարիա: 1912-ին տոնը նշվեց մարտի 12-ին: 1913-ին կանանց օրը Գերմանիայում նշեց մարտի 12-ին, Ավստրիայում, Չեխիայում, Բելգիայում, Հոլանդիայում, Շվեյցարիայում՝ մարտի 9-ին, Ռուսաստանում և Ֆրանսիայում՝ մարտի 2-ին: Եվ միայն 1914 թվականին մարտի 8-ին միաժամանակ նշվում է վեց երկրներում՝ Ավստրիայում, Դանիայում, Գերմանիայում, Նիդեռլանդներում, Ռուսաստանում և Շվեյցարիայում, քանի որ այդ օրը կիրակի էր և ոչ աշխատանքային:1965-ից Խորհրդային Միությունում օրը համարվեց ոչ աշխատանքային: 1975-ին խորհրդային գաղափարախոսներին հաջողվեց հասնել նրան, որ ՄԱԿ-ը 1975-ը ճանաչեց Կանանց միջազգային տարի, որից հետո նույն կառույցը 1977-ին մարտի 8-ն արդեն հայտարարեց Կանանց միջազգային տոն: Հայաստանում փորձեցին մարտի 8-ը հանել տոնացույցից, և որպես այլընտրանք ապրիլի 7-ը հռչակվեց Մայրության և գեղեցկության օր, սակայն մարտի 8-ն այնքան խոր արմատներ էր գցել և դարձել հայերի սիրված տոներից, որ արդեն ձևավորված ավանդույթին հակառակ գնալն անիմաստ էր, և մարտի 8-ը վերականգնվեց: Ավելին՝ մարտի 8-ից ապրիլի 7-ը ոչ պաշտոնապես մեզանում համարվում է կանանց միամսյակ: Եվրոպական մի շարք երկրներում մարտի 8-ը գրեթե մոռացության է մատնված:

Շնորհավոր ...

Այսօր մարտի 8 -ն է ` կանանց և աղջիկների միջազգային օրն է : Այս տոնի մասին կարելի է երկար խոսել , սակայն ես  զուսպ կլինեմ բառեր շռայլելու հարցում և պարզապես կշնորհավորեմ  կանանց և աղջիկների տոնը : Ի սրտե մաղթում եմ լինել առողջ , երջանիկ , հաջողակ , սիրել և լինել սիրված .... Իսկ տղաներին կմաղթեմ լինել համբերատար այս 1 ամսվա ընթացքում !

Գարունն է եկել ...

Գարունը այնքան ծաղիկ է վառել ,              
Գարունը այնպես պայծառ է կրկին.
- Ուզում եմ մեկին քնքշորեն սիրել,
Ուզում եմ անուշ փայփայել մեկին:

Այնպես գգվող է երեկոն անափ ,
Ծաղիկներն այնպես նազով են փակվում.
- Շուրջս վառված է մի անուշ տագնապ ,
Մի նոր հուզում է սիրտս մրրկում...

Անտես զանգերի կարկաչն եմ լսում,
Իմ բացված սրտում հնչում է մի երգ .
-Կարծես , թե մեկը ինձ է երազում,
Կարծես կանչում է ինձ քնքուշ մի ձեռք...


                    Վահան Տերյան ... 

110 տարվա փառքի ուղի ...

 1902 թ. մարտի 6 ... Հիմնադրվեց մի թիմ , որը պետք է հետագայում դառնար միլիոնավոր մարդկանց կյանքի մի մասը , սիրո , պաշտամունքի առարկան ... 110 տարի այս թիմը անցել է զարտուղի  ճանապարհով , ապրել անկումներ , պարտություններ , հիասթափություններ , բայց վերստին հզորացել և հասել մեծ նվաճումների ...Այս թիմի հետ են կապված միլիոնավոր մարդկանց , ինչպես նաև իմ կյանքը , ամեն մի պարտություն ստիպում է հուզվել և տխրել , իսկ ամեն մի հաղթանակ լցնում է հոգին անսահման հպարտությամբ և բերկրանքով ... Ռեալի ամեն մի խաղ ուղեկցվում է անսահման հուզականությամբ և էմոցիոնալ պոռթկումներով... Այժմ Ռեալ Մադրիդը մեր առջև ելնում է իբրև հզոր , անպարտելի մի թիմ , որը կարող է շատ բաների հասնել , որը ունի մեծ ներուժ և պոտենցիալ , դրա վկայությունն է վերջին շրջանում Ռեալի ցուցադրած խաղերը , որոնք ավարտվում էին փայլուն հաղթանակներով ... Ռեալը դա մի առանձին կյանք է , կյանքի մի մասնիկ , առանց որի հնարավոր չէ պատկկերացնել մեր առօրյան ...

Եվս մեկ անգամ ցանկանում եմ ասել .

- Շնորհավոր ծնունդդ Ռեալ ... Նորանոր հաղթանակներ և անսահման բերկրանքով լի պահեր :